Dziś jest: 08 Grudzień 2024, Niedziela
Pochodzenie nazwy "KRZCZONOWICE"
KRZCZONOWICE - to tajemnicza i niecodzienna nazwa.
Niecodzienna - bo jak na małą wieś przystało , takich nazw powinno być bardzo dużo jak na istnienie w Polsce ponad 56 tysięcy wsi , ale takich wsi jest tylko 2 (słownie: dwie ), tj nasza wieś w gminie i parafii Ćmielów i powiecie Ostrowiec Św.( a przed 1998 r. w powiecie Opatów ) oraz druga w powiecie Staszów za Opatowem.Innych o takiej nazwie w Polsce nie ma !
Tajemnicza - bo całe dotychczasowe życie nie pozwalało nam rozwikłać zagadki, co to słowo
" KRZCZONOWICE "
może oznaczać. W innych nazwach jak np.Opatów, Sandomierz, choćby Trębanów, a wcześniej Trębaczów, Grocholice sprawa jest dosyć prosta, natomiast w przypadku
" Krzczonowic"
klucz do wyjaśnienia tej zagadki wydawał się nie do znalezienia.
Pomogło olśnienie, chwila. Otóż naprowadziło nas na to, słowo chrzest, chrzczony, ochrzczony. U nas na wsi mówiło się, że ktoś był okrzczony lub że był krzczony. Stąd już blisko do rozwiązania naszej zagadki, wystarczy dodać końcówkę -owice do słowa krzczony – owice i mamy nazwę
KRZCZONOWICE
Być może, że dawno, dawno temu dziecko jakiegoś księcia lub biednego chłopa było umierające, sprowadzono księdza, który go ochrzcił i dziecko ozdrowiało. Na tę cześć zaczęto wieś nazywać
KRZCZONOWICAMI
Jest to jedna z wersji, może ktoś wymyśli inną ?
Powyższa wersja powstania nazwy jest wersją autorską autora strony ( KG ). Jest to wersja w uzasadnieniu intuicyjna, amatorska ale dalej aktualna.
Jednak nieodparta chęć pogłębienia tego tematu, pokierowała mną siła do prowadzenia dalszych poszukiwań i badań.To uporczywe dążenie do celu, doprowadziło mnie do ponad 100 letniej publikacji bo z grudnia 1896 r. pt. " Rycerstwo Polskie wieków średnich " autorstwa Dra Franciszka Piekosińskiego c.k. Profesora Uniwersytetu Jagielońskiego wydanej przez Wydawnictwo Akademii Umiejętności w Krakowie z funduszu ś.p. Józefa Curzydły.
W publikacji tej przeczytałem:
" Przejdźmy więc teraz w alfabetycznym porządku do nazwy tych miejscowości, które w sobie imiona rycerstwa - szlachty kryją i wydobędzie z nich te imiona nieznanych nam z innych źródeł rycerzy polskich z XII wieku".
W dalszej części pod literą " K " widnieje zapis :
KRZCZONOWICE, pow. Opatowski, parafia Ćmielów, Krzcząta ( Krzcięta ) I, II, III.
Wynika z tego jednoznacznie, z badań naukowców, że nazwa naszej wsi wywodzi się od imienia rycerza średniowiecznego z XII w. KRZCZĄTA lub KRZCIĘTA, który tutaj mieszkał. Tak to w średniowieczu było, że miejscowości brały swoje nazwy od imienia właściciela ale również miały inne pochodzenie np. topograficzne czyli związane z położeniem. A więc nazwa ta ewoluowała od bezpośredniej nazwy imienia swego właściciela a więc KRZCZĄTA , KRZCZĄTAWICE i dalej zgodnie z wiekowymi zmianami na przestrzeni 1000 lat aż po dzisiejsze KRZCZONOWICE.
Ciekawe w którym miejscu naszej wsi nasz potomek mieszkał ? , może w Świnim Dole ? , bo przecież właśnie tam są prowadzone wykopaliska archeologiczne potwierdzające, że miejsce to było zamieszkałe już
- 5000 lat temu ( siekierki krzemienne ),
- 2000 lat temu ( momety rzymskie ) a więc dlaczego by nie
- 1000 lat temu ( mieszkał tu chyba nasz rycerz KRZCZĄTA)
- 1000 lat później a więc dzisiaj w 2010 r. miejsce to jest stale zamieszkałe
Może prowadzone badania archeologiczne a przede wszystkim archeolog z Muzeum w Krzemionkach Opatowskich Pan mgr Artur Jedynak uwzględni moje " odkrycie " i nakieruje je na szukanie zabudowań NASZEGO KRZCZONOWSKIEGO ŚREDNIOWIECZNEGO RYCERZA !!!
Tak więc możemy być dumni drodzy Krzczonowiacy , że mieszkaliśmy i mieszkacie w tak starej wsi , której nazwa sięga wczesnego średniowiecza to jest XII wieku !!!
Nie powali nas na kolana swoim pochodzeniem ani Opatów (1189 r.), Ćmielów ( XIV w. ), Przeuszyn (XV w. ), Grocholice ( 1460 r.) czy nawet Ostrowiec Św. ( XIV w. ). Opracował KG 27.08.2009 r.
A co na temat naszej wsi Krzczonowice wiedzą historycy i jezykoznawcy?
Najdawniejsza wzmianka o wsi Krzczonowice w województwie świętokrzyskim w powiecie Ostrowieckim , dawniej Opatowskim, w gminie Ćmielów pochodzi z wieku XII, z 1131 roku i brzmi
CRISTONOUCI
Zapis pochodzi z kopii dokumentu z 1131 roku zamieszczoego w I tomie Kodeksu dyplomatycznego Małopolski ( źródło, w 4 tomach, wydane przez F. Piekosińskiego w Krakowie w latach 1876- 1905).
Kolejne zapisy historyczne nazwy wsi są następujące:
CRCZONOUICZE Z 1372 ROKU
KRCZONOWICZE Z 1398 ROKU
KRZCZONOWICZE Z 1404 ROKU
KRZCZONOWYCZE Z 1470-80 ROKU
KRCZONOWYCZE Z 1508 ROKU
KRSCZONOWYCZE Z 1529 ROKU
KRCZONOWICZE Z 1578 ROKU
KRZCZONOWICE Z 1827 ROKU
I W TEJ FORMIE NAZWA FUNKCJONUJE DO DZIŚ I OBY TAK BYŁO PRZEZ NASTĘPNE 1000 LAT !
Można porównać również zapisy w książce pt.Nazwy miejscowe Polski.Historia. Pochodzenie. Zmiany. Pod redakcją K.Rymuta, Kraków 2003, tom V strona 380.
Nazwa wsi zatem brzmiała początkowo, CRISTONOUICI a ostatecznie KRZCZONOWICE i została utworzona od nazwy osobowej KRSZCZON, KRZCZON ( notowana w słowniku etymologicznyo- motywacyjnym staropolskich nazw osobowych, w tomie II na stronie 26) za pomocą sufiksu ---owicy, a następnie - owice.
Nazwa pierwotnie oznaczała miejscowość należącą do KRSZCZONA, KRZCZONA.
Nazwa osobowa KRSZCZON ,KRZCZON wywodzi się od nazwy osobowej pochodzenia chrześcijańskiego, porównaj staropolskie CHRSZCZON, KRSZCZON, a ta od łacińskiego
CHRISTIANUS czyli WYZNAJĄCY WIARĘ CHRZEŚCIJAŃSKĄ
PS.W latach 60. XX wieku na tablicy biało- czerwonej budynku Szkoły Podstawowej oznajmiającej , że tutaj znajduje się ta właśnie szkoła prawdopodobnie z niechlujstwa urzędnika gminy albo wykonawcy tablicy pojawiła się nazwa KRZCZANOWICE.